Kemoterapi nedir nasıl tedavi edilir?
Kemoterapi nedir nasıl tedavi edilir?
Kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek ve bu hücrelerin çoğalmasını engellemek amacıyla yapılan bir ilaçlı tedavi yöntemidir. Yıllardan beri kanser hastalarına uygulanan en çözücü yöntemlerden biridir. Tek başına da uygulanabilir, cerrahi operasyon kontrolünde de gerçekleştirilebilir. Hastalığın durumuna göre büyüklüğüne ve yaygınlığına göre kemoterapinin amacı değişebilir. Kemoterapi ne kadar sürer sorusuna hiç bir uzman hekim net cevap veremez ki az önce de dediğim gibi hastalığın evresine göre tedavi süreci değişmektedir.
Kemoterapi ilaçları nasıl etki eder?
Vücutta bulunan normal ve sağlıklı hücrelerin tamamı belirli bir düzende yürümektedir. Oysa kanser hücrelerinin büyümesi ve ölümü bu kontrol sürecinden çıkmıştır ve bu hücreler kontrolsüz bir şeklide büyüyüp çoğalmaya başlar. Kemoterapi ilaçlarının hemen hepsi kan yolu ile vücuda dağılarak kontrolsüz çoğalan hücrelere ulaşarak bu hücreleri öldürür veya kontrolsüz büyümesine engel olur. Kemoterapi bir yandan kanser hücrelerini yok ederken diğer yandan da normal yani sağlıklı olan hücrelere de etki etmektedir. Bu durumda kemoterapiye bağlı bir takım yan etkilerdir ama sağlıklı hücrelere etki eden bu durum geçici süredir.
Kemoterapi nasıl ve nereden alınır?
Kemoterapi farklı yollardan vücuda verilebilir ama şuana kadar en çok uygulanan 4 yöntem vardır.
- Ağız yoluyla (oral) hap, kapsül veya solüsyon tarzında ağızdan alınabilir.
- Damar yoluyla alınabilir ve en çok uygulanan yöntemde budur aslında, ya seruma enjekte edilerek verilir yada direk iğne ile yapılabilir. Genelde kol ve elin üst damarları bu iş için kullanılır.
- Enjeksiyon yoluyla. İlaçlar bazen kas içine veya cilt altına direkt enjeksiyon yolu ile verilebilir. Diğer bir enjeksiyon yöntemi de ilacın direk tümör dokusu içerisine uygulanmasıdır. Haricen cilt üstüne ilacın direkt dışarıdan cilt üzerine uygulanmasıdır.
- Kemoterapi ilaçları hastanede, evde yada özel sağlık merkezlerinde uygulanabilir. İlaçların nerede verileceği hastanın durumuna ve hastalığın boyutuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Kemoterapi tedavisi hastayı ve günlük yaşantısını nasıl etkiler?
Kemoterapi tedavisi hepimizin bildiği gibi ağır bir hastalık tedavisi olduğu için hastayı tabi ki bazı olumsuz günler beklemektedir. Özellikle başlangıç döneminde tamamen çok zorlu ve uzun bir süreç başlar ki bunu aşmanın ve tedavinin olumlu sonuçlar doğurması için hastanın kesinlikle moral bakımından çok yüksek seviyelerde olması gerekir. Kemoterapi tedavisi alan hasta normal yaşantısına devam edebilmektedir çok da bir şey değişmez aslında ama tabi ki bu hastalığın boyutuna bağlı olarak değişmektedir. Bu tedaviye maruz kalan hastalar kemoterapi ilaçlarından sonra yorgunluk hissi duyabilir ve bazı aktivitelerinden vazgeçmek zorunda kalabilirler fakat bu kendilerini toplumdan tamamen izole edecekleri anlamına da gelmez.
Kemoterapi gören hasta tedavi sırasında ağrı hisseder mi?
Kemoterapi gören hasta aslında tedavi esnasında ağrı yada buna benzer sızı vakası hissetmez yanlız bazen kemoterapi ilacı iğnenin takılı olduğu bölgeden damar dışına sızabilir. Bu da ilacın takılı olduğu bölgede ağrı, kızarıklık, yanma ve şişlik gibi şikayetlere sebep olabilir. Böyle bir durumla karşılaşan hasta hemen hemşireyi çağırarak damar yolunun yerinde olup olmadığını kontrol ettirmelidir, bu kontrol yapılana kadar tedaviye ara verilir. Müdahale edilmez ise damar dışına kaçan ilaç o bölgedeki dokuya zarar verir.
Kemoterapinin olası yan etkileri nelerdir?
Kemoterapi, vücuttaki kanserli hücreleri yok etme ve bitirme konusunda ne kadar etkili bir yöntem de olsa normal ve sağlıklı hücrelere de etki edeceği için bu bir yan etki yarabilir. Kemoterapiye dayalı yan etkiler ve bu etkilere bağlı şiddetli ağrılar verilen ilaçların dozuna göre farklılık göstermektedir. Kemoterapi ilaçlarından en çok etkilenen hücreler normal ve en çok çoğalan hücrelerdir. Bu hücreler, saç, kemik iliğinde gelişim gösteren kan hücreleri, sindirim sistemindeki hücreler gelir. Bu nedenle ilaçların en fazla istenmeyen etkileri bu sistemler üzerinde görülür.
Kemoterapi alan hasta nelere dikkat etmelidir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu tedaviyi alan hastaları oldukça zorlu ve uzun bir süreç beklemektedir. Her şeyden önce hastanın kesinlikle morali yüksek olmalı ve iyileşeceği konusunda inancını asla yitirmemeli ve kendini bırakmamalıdır.
- Hasta kesinlikle derece ile gezmeyi unutmamalıdır. Olası bir ateşle ile beyaz küre sayısının düşmesi acil tedavi gerektiren bir durumdur. Bu gibi durumda hasta hemen hastanede yada özel kliniğe götürülüp kontrol altına alınmalıdır.
- Enfeksiyon olan hastalardan uzak durmalı ve asla çevresinde ki kişilerle öpüşme, sarılma bunlara benzer temaslarda bulunmamalıdır.
- Havasız, tozlu ve sigara gibi ona nefes darlığı çektirecek ortamlardan kesinlikle uzak kalmalıdır. Bulunduğu ortam en üst seviyede dezenfekte edilmelidir ve sigara gibi bağımlılık yapan ona zarar verecek şeylerde ki alışkanlıklarından vazgeçmelidir.
- Meyve sebze gibi ürünleri iyice yıkamalı, sütü pastörize edilmiş olarak almaya dikkat etmelidir. Pastörize edilmemiş ise kesinlikle iyice kaynatmalıdır.
- Tedavi sürecinde başında olan doktoru kısıtlamadığı sürece sıvı tüketimini oldukça fazla yapmalıdır. Özellikle yaz aylarında sıvı miktarını normal aylara göre daha da artırarak almalıdır.
- İştahsızlık ve bulantıdan dolayı yemek yemede zorlanıyor ise birden değilde azar azar yemelidir.
- Gerek ağız gerekse vücut akla gelebilecek bütün noktaların temizliğinde eskisinden daha fazla titiz olunmalıdır.
- Tedavi sürecinde ki en iyi halinden yat etkilerine kadar ne yaşadıysa doktoruna rapor etmelidir.
Mide kanseri tedavisinde kemoterapinin önemi tıklayınız